Wat is lexicaal-morfologische spelling?

Lexicaal morfologische spelling is een principe in de Nederlandse spelling waarbij de schrijfwijze van een woord wordt bepaald door de opbouw van het woord zelf, los van de grammaticale context. Het gaat erom dat morfemen, betekenisdragende woorddelen, zoveel mogelijk op dezelfde manier worden geschreven, ongeacht de grammaticale functie of positie in een zin.

Wat betekenen de termen?

Lexicaal:
Het woord "lexicaal" in lexicaal-morfologisch verwijst naar het woordniveau, dus naar de individuele woorden en hun samenstelling. Het gaat hier niet om de regels die gelden voor woordgroepen of zinnen.

Morfemen:
Dit zijn de kleinste betekenisdragende eenheden in een woord. Het kunnen hele woorden zijn (bv. huis) of delen van woorden (voorvoegsels zoals be- of achtervoegsels zoals -heid).

Belangrijke afspraak: gelijkvormigheid

Het principe van gelijkvormigheid houdt in dat we dezelfde morfemen of woorden die op dezelfde manier gevormd zijn, steeds op dezelfde manier schrijven. Bijvoorbeeld: we schrijven "hond" omdat we in het meervoud "honden" een /d/ horen, en niet "hont".

Voorbeelden van woorden die onder de lexicaal-morfologische spelling vallen

Meervouden: "Hond" wordt "honden", omdat we in het meervoud de /d/ horen.
Woorden met voor- of achtervoegsels: "ontevreden", "verlaten", "vriendelijkheid".

Er is ook morfologische spelling op grammaticale basis:

Bij morfologische spelling op grammaticale basis, zoals bij werkwoordspelling, wordt de spelling van een woord bepaald door de grammaticale rol die het woord in een zin speelt. Bijvoorbeeld, de verleden tijd van een werkwoord wordt op een andere manier gespeld afhankelijk van of het een zwak of sterk werkwoord is.

Dit is dus breder dan de lexicaal-morfologische spelling die alleen kijkt naar de opbouw van het woord zelf, zonder rekening te houden met de grammaticale context.

Wij leggen dit type spelling uit in onze logica-pijler. Lees hier meer over de verschillende pijlers in ons spellinggebouw.