Hoe een ‘fixed mindset’ je kind tegenhoudt

Er kwam een moment dat mijn dochter niet meer wilde oefenen met lezen. “Ik kan het toch niet” werd haar steeds stelligere overtuiging.
Dat ze het nog zou leren.. dat wilde er bij haar niet meer in.
En dat doet pijn!

Herkenbaar?

Je kunt je kind er niet (meer) van overtuigen dat lezen wel leuk is en dat ze het kan leren, maar dat het bij haar gewoon wat meer moeite kost dan bij andere kinderen. Het gevoel van ‘niet kunnen’ lijkt definitief.

Je kind weet het zeker… ze is gewoon dom en zal het nooit leren.
En ze wil dus ook noooooit meer oefenen. Dat heeft toch geen zin.

Zo’n gedachte kun je voor heel veel dingen hebben. Misschien heb je er zelf ook wel eens last van. Ik weet in ieder geval dat ik mezelf er ook wel eens op betrap. Ik kan bijvoorbeeld gewoon niet goed zingen. Echt waar!

Fixed Mindset

Het ‘vaste’ idee over wat we kunnen en wat niet, wordt ‘fixed mindset’ genoemd.
Een Engelse term die zoveel zegt als:

“Ik denk dat ik ben geboren met bepaalde kwaliteiten en daarmee moet ik het doen in mijn leven”.

Bijvoorbeeld: ik ben goed in voetbal en tekenen, maar slecht in lezen.
Ik ben slim, of niet, en daar blijft het bij. Als iets me niet lukt, dan komt het doordat ik er gewoon geen talent of aanleg voor heb. Maar intussen vergeten we hoeveel we voor dat voetballen of tekenen geoefend hebben. We doen het misschien wel de hele dag door, steeds als we even de kans krijgen. Alleen het voelt totaal niet als oefenen, het is gewoon iets waar we plezier in hebben.

Zoals het plaatje laat zien, voelt een kind met een fixed mindset zich beperkt; het ziet geen kansen voor zichzelf.

Growth mindset

Tegenover de fixed mindset staat de growth mindset.
Een kind met een growth mindset is ervan overtuigd dat hij kan leren door te proberen en te oefenen.

“Wat ik kan, staat niet vast. Als ik wil en probeer, kan ik het leren.”

Een kind met een growth mindset ziet overal kansen voor zichzelf. Het heeft een reële kijk op wat NU lukt en op wat in de toekomst ook kan gaan lukken.

“Een goede doeltrap nemen kon ik ook niet zomaar. Daar heb ik hard voor getraind, toch!”

“Ik kan het niet” voelt heel anders dan “Ik kan het nog niet” Er zijn mogelijkheden, ook voor mij :)).

Onderzoek naar mindset

Carol Dweck heeft heel veel onderzoek gedaan naar de ‘mindset’ van kinderen: hoe zien ze zichzelf en hoe kijken ze aan tegen een moeilijke taak. Deinzen ze daarvoor terug of zien ze die vooral als een uitdaging…

En… Heel belangrijk: Hoe kunnen wij als ouders / leerkrachten die houding van kinderen beïnvloeden.

In onderstaand filmpje gaat ze in op de betekenis van nog in ‘nog niet’. Dat voelt heel anders dan ‘niet’, omdat het een belofte naar de toekomst inhoudt.
“Dit gaat niet goed” klinkt zo definitief, terwijl “Dit gaat nog niet goed” suggereert dat er sprake is van een groeicurve.

Je kunt je kind helpen om een growth mindset te ontwikkelen.

Hij of zij raakt daarmee meer ingesteld op groei en op ontwikkeling.

Hoe je dat doet?

Let eens voor jezelf op, hoe je je kind prijst of aanspreekt. Toen ik dat voor mezelf ging doen, kwam ik tot de ontdekking dat ik toch heel vaak zei: “Wat ben je knap.” of  “Wat slim van jou!”

Ik heb gemerkt dat het veel beter werkt, als ik een kind vooral prijs om wat hij probeert en minder om wat hij presteert. Dan gaat hij juist  in het proberen de voldoening ervaren.

Fouten maken is dan ineens veel minder erg. Van fouten kun je leren! Maar als je geen fouten durft te maken.. kun je dan nog wel leren?

Dit begint al heel jong.

Stel je peuter wil een toren bouwen, maar de blokken vallen steeds om.

 Wat doe jij:

• je zegt: zal ik het even doen?
• je zegt: je bent er bijna! Gewoon nog een keer proberen.
• je zegt: pfff veel te moeilijk voor jou!
• je zegt – als hij eindelijk gelukt is: Jij bent een knapperd!
• je zegt helemaal niks.

Wat is het effect van al deze verschillende reacties?

Welke reactie zal je kind stimuleren om de volgende keer een nog hogere toren te bouwen?

Of welke reactie zal je kind het idee geven dat hij dom is.

Is het nodig dat je wat zeg? Zit je kind niet gewoon lekker te spelen en is voor hem het proces van bouwen en onderzoeken niet veel belangrijker dan of die toren er uiteindelijk komt? En heeft hij daar jouw commentaar bij nodig?

En welke reactie zal je kind misschien wel weerhouden van het bouwen van een hogere toren, omdat hij niet zeker is dat hij volgende keer weer een ‘knapperd’ zal zijn. Want ja, welke kind verliest graag die status?

Verschillende reacties hebben verschillende effecten op je kind.

Het is wetenschappelijk bewezen dat kinderen die vooral geprezen worden voor het PROBEREN het meest een growth mindset ontwikkelen. En dat kinderen die geprezen worden om een eigenschap (en bang zijn om van hun voetstuk te vallen) veel meer een fixed mindset ontwikkelen.

En het is bewezen dat het goed is als we matig zijn in onze aanprijzingen en beloningen. Kinderen kunnen eraan ‘verslaafd’ raken. Hun zelfbeeld kan er van afhankelijk worden.

Conclusie: Gelukkig is een fixed mindset niet fixed!!

Wat deed ik met mijn dochter?

Ik maakte de eerste stapjes die ze moest zetten aantrekkelijk en bovendien zo klein dat ik wist dat ze succesvol kon zijn of worden. Daarvoor moest ik wel  de gebaande wegen verlaten… want dat waren voor haar doodlopende paden geworden.

Loopt jouw kind vast met leren lezen en spellen?
Dan wil je ook met een klein stapje beginnen. Zodat je kind kan ervaren: dit kan ik al en wat ik nog niet kan, dat kan ik leren!

En daarna kan ik (durf ik!) het volgende stapje te zetten.

Hoe wij dat doen? En dan ook nog in de zomer, als je kind helemaal geen zin heeft om te oefenen?
Dat lees je in ons verslag van vijf jaar Zomerchallenge:
“De zomerdip overwonnen!”
Hierin ontdek je wat jij kunt doen om deze zomer te voorkomen dat je kind in een leesdip tuimelt.